Oer Holi-Frysk
Regionale en minderheidstalen, sa as it Frysk, komme hieltyd mear yn kontakt mei migrantetalen, om’t mear migranten nei offisjeel twa- of meartalige Europeeske regio’s lûke. Skoallen yn dy regio’s hawwe faak al muoite om oan de easken foar nasjonale en frjemde talen yn it kurrikulum te foldwaan en wurde no ek konfrontearre mei it ferlet fan in oare oanpak fan talen. Lykwols, hoe’t sy dit yn de praktyk oanpakke kinne is faak ûnbekend by de skoallen en dosinten. Wylst guon ûndersiken nei in holistyske oanpak (ek wol meartalige oanpak neamd) al útfierd binne foar it primêr ûnderwiis, binne dy oant no ta noch te min ûndersocht foar it fuortset ûnderwiis.
It projekt rjochtet him op dy kwestje yn de kontekst fan fuortset ûnderwiis yn de twatalige provinsje Fryslân en hat ta doel om:
- It ûntwikkeljen fan in yntervinsje om de attitudes fan learlingen en dosinten op it mêd fan (it learen fan) de Fryske taal en meartaligens positiver te meistsjen. Dy yntervinsje bestiet út it ûntwikkeljen fan aktiviteiten dy’t rjochte binne op de fraachstikken fan de skoallen dy’t partisipearje yn it projekt.
- Undersyk te dwaan nei de effekten fan dy yntervinsje op de attitudes fan learlingen en dosinten, de Fryske taalfeardigens fan learlingen en de meartalige didaktyk fan dosinten.
It projekt hat in bottom-up opset:
- Fraach yn ferbân mei in meartaligensfraachstik fan de skoalle
- Aktiviteitefoarstel fan it projekttiim mei behelp fan in matrix
- Ymplemintaasje fan de aktiviteit troch de dosint
- Feedback fan de dosint op de aktiviteit troch in evaluaasjeformulier
- Ferbettering fan de aktiviteit foar de online toolbox
Holi-Frysk 2.0
Holi-Frysk 1.0
Holi-Frysk 2.0 is de opfolger fan Holi-Frysk 1.0. Ut Holi-Frysk 1.0 bliek dat it brûken fan meartaligens yn de klasse in grutte mearwearde hat foar learlingen en harren ûntjouwing. De winsk om dat projekt út te wreidzjen mei mear aktiviteiten, dy’t boppedat ek ferbettere binne, in oanpak dy’t breder is mei mear skoallen en in strukturearre ûndersyk nei de effekten fan de aktiviteiten op attitude, taaldidaktyk en taalfeardigens, hawwe laad ta Hli-Frysk 2.0.
By Holi-Frysk 1.0 is it folgjende ûntwikkele:
- Ynhâdlik: de earste aktiviteiten foar Frysk yn taal- en saakfakken, mei ûndersykjend learen as prinsipe om learlingen mear by harren eigen learproses te beheljen.
- Metodologysk: in wize fan wurkjen mei learkrêften mei yn de basis harren eigen fraachstikken op it mêd fan meartaligens , top-down en gearwurking yn ko-konstruksje tusken dosinent en ûndersikers op deselde skoallen en tusken skoallen.
- Organisatoarysk: skoalbesites en stúdzjedagen foar de dielnimmende skoallen, presintaasjes foar workshops en kongressen en een webside mei de efterlizzende teory fan it projekt en de aktiviteiten dy’t ûntwikkele binne.
Nettsjinsteande it grut tal positive punten dy’t Holi-Frysk 1.0 opsmiten hat, binne der ek guon ferbetterpunten dy’t by Holi-Frysk mear omtinken krije.
- Ynhâdlik: der moat mear omtinken wêze foar de ferbining fan it fak Frysk en oare fakken, mear omtinken foar it lêzen en skriuwen fan it Frysk (njonken oare talen), sa’t fan it brûken fan de taal in needsaak makke wurdt en dat der net allinne omtinken is foar it ferbetterjen fan de attitude nei it Frysk.
- Metodologysk: der binne mear skoallen fan itselde tipe nedich dy’t mear en better gearwurkje. Der moat mear tiid ynfestearre wurde yn de foarming fan teams op alle skoallen, om de gearwurking te garandearjen en it projekt (ynpast yn it ûnderwiis) duorsumer te meitsjen.
- Organisatoarysk: it ûntwikkele materiaal moat opnommen wurde yn EduFrysk, om it foar de dielnimmende skoallen tagonkliker te meitsjen. Dêrboppe-op soe de mooglikheid jaan wurde moatte foar in platfoarm op EduFrysk, dêr’t ideeën en opmerkings útwiksele wurde kinne.
Doer
01/01/2019 - 31/12/2020
Finansearring
Provinsje Fryslân
Koördinearrende partner
NHL Stenden Hogeschool, lectoraat Meertaligheid & Geletterdheid
Partners
- De twaddegraads learare-oplieding fan NHL Stenden Hogeschool om de kennis fan de opliedings (taal- en saakfakken) te yntegrearjen.
- Afûk foar yntegraasje yn de digitale omjouwing.
- Cedin foar it fersprieden yn it (meartalich) fuortset ûnderwiis.
- Mercator Kenniscentrum foar nasjonale en ynternasjonel fersprieding.
- Werkgroep Kurrikulum.frl foar bredere yntegrasje en ûntjouwing yn it ramt fan it nij kurrikulum foar it fak Frysk.
- Rijksuniversiteit Groningen foar oansluting yn de bacheloroplieding Minorities & Multilingualism en masteroplieding Multilingualism.
Yn it skoaljier 2017-2018 is Holi-Frysk 1.0 útfierd, in pilotstúdzje dy’t de foarrinner wie fan it hjoeddeistige projekt. Dat projekt is útfierd fanút Mercator Europees Kenniscentrum voor Meertaligheid en Taalleren (ûnderdiel fan de Fryske Akademy). By it projekt is op trije skoallen ûndersyk dien nei in holistyske oanpak foar meartaligens yn it FU. Trije skoallen diene mei:
- in trijetalige skoalle (Nederlânsk en Frysk as ynstruksjetaal)
- in stedsskoalle mei benammen Nederlânsktalige learlingen
- in skoalle mei learlingen dy’t nij binne yn Nederlân (ISK)
Yn gearwurking mei dy skoallen binne der aktiviteiten foar it meartalich lesjaan ûntwikkele en ymplemintearre. Dêrnei binne dy aktiviteiten evaluerre, ferbettere en foltôge om ûnderdiel te wurden fan in online toolbox dy’t troch alle skoallen brûkt wurde kin.
De aktiviteiten dy’t ûntwikkele binne, wiene in tige goede start foar it ferbetterjen fan de posysje fan it Frysk yn it fuortset ûnderwiis. Dêrby gie it om aktiviteiten en materiaal om:
- de status fan it Frysk te ferheegjen en dêrtroch te garandearjen dat it foar learlingen normaal is om Frysk te praten (Frysk op sosjale media, linguistic landscape en nije Frysktaligen).
- de learlingen bewust te meitsjen oer de rol fan it Frysk yn de bredere kontekst fan meartaligens en minderheidstalen (dialekten, kennis oer taalfamylje, de taalfilmkes oer de etymology fan Fryske wurden.
- it kombinearjen fan it learen fan it Frysk mei it learen fan it Nederlânsk en fan moderne talen sa as Dútsk, Frânsk en Ingelsk (aktiviteiten dy’t taal algemien binne mei affiksen, sharing grammars).
- ek it learen fan it Frysk (en oare talen) yn de saakfakken te befoarderjen (ierdrykskunde, ekonomy, wiskunde).
Yn Holi-Frysk 1.0 is it folgjende ûntwikkele:
- Ynhâdlik: earste aktiviteiten foar Frysk yn taal- en saakfakken, ûndersykjend leare as prinsipe om learlingen mear te beheljen by it eigen learproses.
- Metodologysk: in wize fan wurken mei learkrêften op basis fan eigen fraachstikken op it mêd fan meartaligens, top-down en yn ko-kontruksje gearwurking tusken dosinten en ûndersikers, maar ek tusken dosinten op deselde skoalle en tusken skoallen.
- Organisatoarysk: skoallebesites en stúdzjedagen foar dielnimmede skoallen, presintaasjes op workshops en kongressen en in webside mei de efterlizzende teory fan it project en de aktiviteiten dy’t ûntwikkele binne.
De aktiviteiten binne hjir te finen.
Doer
01/09/2017 - 31/08/2018
Finansearring
Provinsje Fryslân
Koördinearrende partner
Mercator Europeesk Kennissintrum foar Meertaligens en Taallearen (diel fan de Fryske Akademy)
Mercator personiel
Cor van der Meer (projektmanager), Joana Duarte (projektlieder), Mirjam Günther-van der Meij (ûndersiker), Laura Nap (stazjêr), Annika Klein (stazjêr)
Partners
NHL Stenden Hogeschool (Ljouwert)
