Over Holi-Frysk
Regionale en minderheidstalen, zoals het Fries, komen steeds meer in contact met migrantentalen, omdat meer migranten naar officieel twee- of meertalige Europese regio’s trekken. Scholen in deze regio’s hebben vaak al moeite om aan de eisen voor nationale en vreemde talen in het curriculum te voldoen en worden nu ook geconfronteerd met de behoefte aan een andere aanpak van talen. Echter, hoe zij dit in de praktijk kunnen aanpakken is vaak onbekend bij de scholen en docenten. Terwijl sommige onderzoeken naar de holistische aanpak (ook wel meertalige aanpakken genoemd) al uitgevoerd zijn voor het primair onderwijs, is het tot nu onder-onderzocht binnen het voortgezet onderwijs.
Het project richt haar op deze kwestie in de context van voortgezet onderwijs in de tweetalige provincie Friesland en heeft tot doel om:
- Een interventie te ontwikkelen om de attitudes van leerlingen en docenten ten aanzien van (het leren van) de Friese taal en meertaligheid positiever te maken. Deze interventie bestaat uit het ontwikkelen van activiteiten gericht op de vraagstukken van de deelnemende scholen.
- Onderzoek te doen naar de effecten van deze interventie op de attitudes van leerlingen en docenten, de Friese taalvaardigheid leerlingen en de meertalige didactiek van docenten.
Het project heeft een bottom-up opzet:
- Vraag rond een meertaligheidsvraagstuk van de school
- Activiteit voorstel van het projectteam met behulp van een matrix
- Implementatie van de activiteit door de docent
- Feedback van de docent op de activiteit door middel van een evaluatieformulier
- Verbetering van de activiteit voor de online toolbox
Holi-Frysk 2.0
Holi-Frysk 1.0
Holi-Frysk 2.0 is de opvolger van Holi-Frysk 1.0. Uit Holi-Frysk 1.0 bleek dat het gebruik maken van meertaligheid in de klas een grote meerwaarde had voor de leerlingen en hun ontwikkeling. De wens om dit project verder uit te breiden met meer en verbeterde activiteiten, een bredere uitrol onder meer scholen en een gestructureerd onderzoek naar de effecten van deze activiteiten op attitudes, taaldidactiek en taalvaardigheid, leidde tot Holi-Frysk 2.0.
Binnen Holi-Frysk 1.0 is het volgende ontwikkeld:
- Inhoudelijk: eerste activiteiten voor Fries in taal- en zaakvakken, onderzoekend leren als principe om leerlingen meer in het eigen leerproces te betrekken.
- Methodologisch: manier van werken met leerkrachten en op basis van eigen vraagstukken m.b.t. meertaligheid, top-down en in co-constructie samenwerking tussen docenten en onderzoekers maar ook tussen docenten op dezelfde school en tussen scholen.
- Organisatorisch: schoolbezoeken en studiedagen voor de deelnemende scholen, presentaties op workshops en congressen en een website met de achterliggende theorie van het project, de ontwikkelde activiteiten.
Ondanks de vele positieve punten die Holi-Frysk 1.0 opgeleverd heeft, zijn er ook enkele verbeterpunten te benoemen waar in Holi-Frysk op gefocust wordt:
- Inhoudelijk: er is meer focus nodig op de verbinding van het vak Fries en andere vakken, meer focus op het lezen en schrijven van het Fries (naast andere talen) zodat het gebruik van de taal noodzakelijk gemaakt wordt en er niet alleen gefocust wordt op het verbeteren van attitudes t.o.v. het Fries.
- Methodologisch: er zijn meer scholen van hetzelfde type nodig die meer en beter samen kunnen werken. Er moet meer tijd geïnvesteerd worden in de vorming van teams op elke school om de samenwerking te waarborgen en het project (en inbedding in het onderwijs) duurzamer te maken.
- Organisatorisch: het ontwikkelde materiaal moet ingebed worden in EduFrysk om het toegankelijker te maken voor de deelnemende scholen plus er zou de mogelijkheid geboden moeten worden voor een platform op EduFrysk waar ideeën en opmerkingen uitgewisseld kunnen worden.
Duur
01/01/2019 - 31/12/2020
Financiering
Provinsje Fryslân
Coördinerende partner
NHL Stenden Hogeschool, lectoraat Meertaligheid & Geletterdheid
Partners
- de tweedegraads lerarenopleiding van NHL Stenden Hogeschool om de opgedane kennis in de opleidingen (taal- en zaakvakken) te integreren;
- Afûk voor integratie in de digitale omgeving EduFrysk;
- Cedin voor de verspreiding binnen het (meertalig) voorgezet onderwijs;
- Mercator Kenniscentrum voor nationale en internationale disseminatie;
- Werkgroep Kurrikulum.frl voor bredere integratie en ontwikkeling in het kader van het nieuwe curriculum voor het vak Fries;
- Rijksuniversiteit Groningen voor aansluiting in de bacheloropleiding Minorities & Multilingualism en masteropleiding Multilingualism.
In het schooljaar 2017-2018 is Holi-Frysk 1.0 uitgevoerd, een pilotstudie die de voorloper was van het huidige project. Dit project is uitgevoerd vanuit het Mercator Europees Kenniscentrum voor Meertaligheid en Taalleren (onderdeel van de Fryske Akademy). Binnen dit project is er op 3 scholen onderzoek gedaan naar een holistische aanpak voor meertaligheid in het VO. Er deden 3 typen scholen mee:
- een drietalige school (Nederlands, Engels en Fries als instructietaal)
- een stadsschool met voornamelijk Nederlandssprekende leerlingen
- een school met nieuwkomer leerlingen (ISK)
In samenwerking met deze scholen zijn er activiteiten voor meertalig lesgeven ontwikkeld en geïmplementeerd. Vervolgens zijn deze activiteiten geëvalueerd, verbeterd en voltooid om deel uit te maken van een online toolbox die door alle scholen kan worden gebruikt.
De ontwikkelde activiteiten waren veelbelovend voor het verbeteren van de positie van het Fries in het voorgezet onderwijs. Hierbij ging het om activiteiten en materiaal om:
- de status van het Fries te verhogen en daardoor de vanzelfsprekendheid van de taal bij de leerlingen te waarborgen (Fries op social media, linguistic landscape, nieuwe sprekers);
- de leerlingen bewust te maken over de rol van het Fries in de bredere context van meertaligheid en minderheidstalen (dialecten, kennis over taalfamilies, taalfilmpjes over de etymologie van Friese woorden);
- het combineren van het leren van het Fries met het leren het Nederlands en van moderne vreemde talen zoals Duits, Frans en Engels (taaloverstijgende activiteiten met affixen, sharing grammars);
- het leren van het Fries (en andere talen) ook in de zaakvakken te bevorderen (aardrijkskunde, economie, wiskunde).
In Holi-Frysk 1.0 is het volgende ontwikkeld:
- Inhoudelijk: eerste activiteiten voor Fries in taal- en zaakvakken, onderzoekend leren als principe om leerlingen meer in het eigen leerproces te betrekken.
- Methodologisch: manier van werken met leerkrachten en op basis van eigen vraagstukken m.b.t. meertaligheid, top-down en in co-constructie samenwerking tussen docenten en onderzoekers maar ook tussen docenten op dezelfde school en tussen scholen.
- Organisatorisch: schoolbezoeken en studiedagen voor de deelnemende scholen, presentaties op workshops en congressen en een website met de achterliggende theorie van het project, de ontwikkelde activiteiten.
De activiteiten zijn hier te vinden.
Duur
01/09/2017 - 31/08/2018
Financiering
Provinsje Fryslân
Coördinerende partner
Mercator Europees Kenniscentrum voor Meertaligheid en Taalleren (onderdeel van de Fryske Akademy)
Mercator personeel
Cor van der Meer (projectmanager), Joana Duarte (projectleider), Mirjam Günther-van der Meij (onderzoeker), Laura Nap (stagiair) en Annika Klein (stagiair)
In samenwerking met
NHL Stenden Hogeschool (Leeuwarden)
